AB, 150 milyar euroluk yeni savunma fonunu devreye aldı: Türkiye sınırlı katılımla dahil olabilecek

AB Konseyi'nden yeni savunma hamlesi
Avrupa Birliği Konseyi, savunma sanayisinde ortak yatırımları teşvik etmeyi amaçlayan yeni bir mali düzenlemeyi yürürlüğe koydu. “Avrupa Güvenlik Eylem Planı” (Security Action for Europe - SAFE) adı verilen ve 150 milyar euro bütçeye sahip olan bu düzenleme, üye devletlerin ortak alımlar yoluyla savunma üretim kapasitelerini artırmalarını hedefliyor.

SAFE, özellikle öncelikli savunma kabiliyetlerine odaklanarak büyük ölçekli projelere uzun vadeli kredi sağlayacak. Fon kapsamında verilecek krediler, ortak alım şartına bağlı olacak ve projelere en az iki ülkenin katılımı gerekecek. Mevcut jeopolitik gelişmeler nedeniyle, sınırlı süreyle tek ülke tarafından yapılacak alımlara da istisnai olarak izin verilecek.

Türkiye ve Ukrayna da sistemde yer alabilecek
SAFE düzenlemesi, sadece AB üyeleriyle sınırlı değil. Ukrayna, Avrupa Ekonomik Alanı-Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EEA-EFTA) ülkeleriyle eşit şartlarda sisteme dahil edildi. Türkiye ise aday ülke statüsüyle, belirli koşullarda SAFE projelerine katılım sağlayabilecek. Ancak bu katılım, projelerdeki bileşenlerin en fazla yüzde 35’inin Türkiye gibi AB dışı ülkelerden tedarik edilmesiyle sınırlandırılmış durumda.

Türkiye’nin bu oranın üzerine çıkabilmesi için AB ile Güvenlik ve Savunma Ortaklığı kurması ve ardından bir ortaklık anlaşması imzalaması gerekecek. Ayrıca AB, bu tür ortak ülkelerle ikili ve çok taraflı yeni iş birlikleri kurmayı da planlıyor.

Finansman öncelikleri ve ürün kategorileri
SAFE kapsamında desteklenecek ürünler iki ana gruba ayrıldı.
Birinci kategoride mühimmat ve füzeler, topçu sistemleri, kara muharebe yetenekleri, kritik altyapı koruması ve siber güvenlik gibi kalemler yer alıyor.
İkinci kategoride ise hava ve füze savunma sistemleri, insansız hava araçları (İHA ve anti-İHA), deniz yetenekleri, stratejik destek sistemleri ve elektronik harp teknolojileri bulunuyor.

İkinci kategori ürünlerinde, üretici firmaların tasarım süreçlerine müdahale yetkinliğine sahip olması zorunlu tutulacak. Ayrıca, EEA-EFTA ve Ukrayna hariç olmak üzere, AB dışı ülkelerden tedarik edilecek parçaların maliyetteki payı yüzde 35’i geçemeyecek.

ReArm Europe’un ilk adımı
SAFE düzenlemesi, Avrupa Komisyonu'nun 2030'a kadar uygulanacak "ReArm Europe / Readiness 2030" planının ilk ayağını oluşturuyor. Bu plan kapsamında toplam 800 milyar eurodan fazla savunma harcamasının yönlendirilmesi hedefleniyor. SAFE’in yürürlüğe giriş tarihi olarak 29 Mayıs 2025 belirlendi.

NATO ile uyum gözetildi
Düzenleme, NATO ile stratejik uyumu koruyacak şekilde tasarlandı. AB, transatlantik iş birliğini derinleştirerek güvenilir ortaklarla yüksek teknolojilere karşılıklı erişimi güvence altına almayı amaçlıyor.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI