Bilgisayarlı tomografi kanser riskini artırıyor mu? Türkiye'de her yıl milyonlarca kişi yüksek radyasyona maruz kalıyor

Türkiye’de yılda 15 milyona yakın BT taraması yapılıyor
Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, vücudun detaylı iç yapısını görüntülemek amacıyla X-ışınlarını kullanıyor. Sağlık sistemlerinde kaza sonrası iç yaralanmaların değerlendirilmesi, felç, kırık kemikler, kanser gibi birçok hastalığın teşhisinde sıklıkla tercih ediliyor. İngiltere’de yılda yaklaşık 5 milyon BT çekimi yapılırken, Türkiye’de bu sayının çok daha yüksek olduğu belirtiliyor.

Radyoloji Uzmanı Dr. Onur Aksoy, "Sağlık Bakanlığı'nın resmi verisi olmamakla birlikte, yapılan çalışmalara göre Türkiye'de yılda yaklaşık 10 ila 15 milyon arasında BT taraması yapıldığı tahmin ediliyor" diyerek, tanısal ve kontrol amaçlı BT kullanımının yıllar içinde ciddi şekilde arttığını ifade etti.

Yeni araştırmalar riskin boyutunu gözler önüne serdi
Kaliforniya Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, BT taramalarının akciğer, göğüs ve diğer kanser türleriyle ilişkilendirilebileceğini ortaya koydu. Araştırmaya göre, ABD'de 2023 yılında yapılan 93 milyon BT taramasından yaklaşık 103 bin kanser vakasının ortaya çıkabileceği öngörülüyor. Bu rakam önceki tahminlerin üç ila dört katı fazlasına denk geliyor.

Araştırmada özellikle çocukların ve bebeklerin daha büyük risk altında olduğu vurgulandı. Yetişkinlerde en riskli bölge karın ve pelvis bölgesi olarak tespit edilirken, çocuklarda kafa bölgesi öne çıktı. Bir yaş altındaki bebeklerde riskin en yüksek seviyede olduğu ifade edildi.

200 kat fazla radyasyon içeriyor
Dr. Onur Aksoy, BT taramalarının röntgene kıyasla yaklaşık 200 kat fazla radyasyon içerdiğini belirtti. "Birden fazla yüksek doz radyasyona maruz kalmak, özellikle göğüs, akciğer, tiroid ve lösemi gibi kanser türlerinin riskini artırabilir" diyen Aksoy, gereksiz ve tekrar eden BT taramalarının zamanla kronik radyasyon etkisine neden olabileceğini söyledi.

Faydaları reddedilmemeli ama riskler unutulmamalı
Londra Brunel Üniversitesi'nden Dr. Doreen Lau, BT taramalarının hekim önerisiyle yapıldığında çoğu zaman hayati öneme sahip olduğunu vurgulayarak, "Bu araştırma, özellikle BT kullanımının yoğun olduğu ortamlarda gereksiz görüntülemeyi azaltma ihtiyacını gösteriyor" dedi.

Londra Queen Mary Üniversitesi’nden Prof. Stephen Duffy ise, "BT taraması önerildiyse, bunu yaptırmak çoğu durumda akıllıca bir karar olur" ifadelerini kullandı.

Hangi hastalıklar için BT çekilmeli?
Dr. Onur Aksoy, BT’nin özellikle travma sonrası durumlar, beyin kanaması, inme, akciğer nodülleri, apandisit, zatürre, Covid-19 gibi rahatsızlıkların teşhisinde yaygın olarak kullanıldığını belirtti. Ayrıca kanser hastalarının tanı ve tedavi sürecinde de BT taramaları önemli yer tutuyor.

Doğru kullanım hayat kurtarır
Uzmanlar, BT taramalarının hekim kontrolünde ve gerekli durumlarda kullanıldığında ciddi faydalar sağladığına dikkat çekiyor. Ancak gereksiz ve sık aralıklarla yapılan BT çekimlerinin, özellikle çocuk ve gençlerde uzun vadeli sağlık riskleri oluşturabileceği uyarısında bulunuyor.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI