Nazi Almanyası'nda Beyin Dalgaları: Gerçek Keşif Kimin, Tarih Neden Göz Ardı Etti?
Beyin dalgalarının keşfi, yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda siyasi ve etik açıdan da tartışmalı bir tarihe sahip. Nazilerle ilişkili bilim insanları, örtbas edilen belgeler ve intiharlarla dolu bu karanlık geçmişte asıl keşfi yapan kişinin kim olduğu bile uzun yıllar gizli kaldı.
Keşfin gölgesinde kalan gerçekler
İnsan beynindeki elektriksel aktiviteye dair ilk kayıtlar düşünüldüğünden çok daha önceye, 1875 yılına dayanıyor. Ancak çoğu kaynak, 1924'te Hans Berger'in Almanya’nın Jena kentinde ilk insan beyin dalgalarını kaydettiğini kabul ediyor. Berger'in bu keşfi yıllarca gizli kalmış, Nazi Almanyası'nın gölgesinde kalmış bir hikâyeye dönüşmüştü.
Nazi rejimiyle iç içe geçmiş bir araştırmacı
Hans Berger’in çalıştığı akıl hastanesi, Nazi Almanyası'nın zorla kısırlaştırma ve ötenazi politikalarının uygulandığı merkezlerden biriydi. Berger'in intihar ettiği ve Nazi zulmüne direndiği yönündeki anlatılar, Fields adlı araştırmacının yaptığı incelemelerle sarsıldı. Fields’ın görüştüğü tarihçi Susanne Zimmermann’a göre Berger, aslında Nazi sempatizanıydı. Berger’in defterlerindeki antisemitik notlar ve çalıştığı mahkemelerde verdiği zorla kısırlaştırma kararları, bu iddiayı destekliyordu.
Alternatif anlatılar ve örtbas edilen tarih
Berger'in keşifleri, başta bilim dünyasında ciddiye alınmadı. Ancak Nobel ödüllü sinirbilimci Edgar Adrian’ın 1934'teki çalışması, Berger'in bulgularını doğruladı. Yine de Berger, bilimsel fikirleri nedeniyle alaya alınmış ve uluslararası itibarı sınırlı kalmıştı.
Asıl öncü: Richard Caton
Beyin dalgalarının kaydı aslında Berger’den yaklaşık 50 yıl önce İngiltere'de Richard Caton tarafından yapılmıştı. Caton, 1875’te tavşan ve maymunlar üzerinde yaptığı deneylerde galvanometre ile beyin akımlarını tespit etti. Ancak bu çığır açıcı çalışma, döneminin çok ilerisinde olduğu için bilim camiasında yankı bulamadı. Böylece beyin dalgalarının gerçek mucidi uzun süre bilinmedi.
Bir başka kayıp hikâye: Adolf Beck
Berger'in öncesinde hayvan deneyleri yapan Polonyalı araştırmacı Adolf Beck de beyin dalgaları üzerine önemli çalışmalar yapmıştı. Ancak Yahudi olması nedeniyle Nazi işgalinde hedef haline geldi ve 1942'de toplama kampına götürülmeden önce intihar etti.
Bilimin karanlık tarihi
Beyin dalgalarının keşfi, yalnızca bilimsel bir başarı değil, aynı zamanda etik ikilemlerle dolu bir süreci barındırıyor. Nazilerle işbirliği yapan ya da onlardan zarar gören bilim insanlarının iç içe geçmiş hikâyeleri, bilim tarihinin en karanlık dönemlerinden birine ışık tutuyor.
Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI
