Akciğerlerinizi Etkileyen Gizli Düşman: KOAH
Özellikle 2020 yılından sonra, Covid-19 ile birlikte hayatımızda birçok değişiklik oldu. Bu değişikliklerden biri, sağlık alanında daha önce adını duyduğumuz ancak önemsemediğimiz bazı hastalıkların yaşam konforumuzu ne kadar bozduğu veya yaşamımızı ne kadar tehdit ettiğiydi. Bu hastalıklardan biri de sinsice aramızda dolaşan KOAH.
40 yaşını aşmış her 5 yetişkinden 1'inde görülen KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), hava yollarında bronşların daralması sonucu akciğerlerin elastikiyetini kaybetmesine neden olan, kişide öksürük ve nefes darlığı ile başlayıp hava akımının giderek kısıtlanmasıyla kendini gösteren kronik inflamatuar bir akciğer hastalığıdır. KOAH sadece akciğerleri değil, vücudumuzdaki birçok organı da olumsuz etkileyen önemli bir hastalıktır. Diyabet, kalp damar tıkanıklıkları, kemik erimesi, kaslarda enfeksiyon dışı iltihaplar gibi sorunlar KOAH ile birlikte görülebilmektedir. KOAH ayrıca akciğer yaşlanmasını hızlandırır.
KOAH'ın başlıca oluşum nedeni sigaradır. Sadece sigara ile değil, pipo, puro ve nargile kullanımı da KOAH'ın nedenleri arasındadır. Ayrıca yaşam alanı veya mesleği nedeniyle tozlu ortamlara ya da toz, duman ve zararlı gazlara maruz kalınması, biomas adı verilen organik yakıtların kullanılması (örneğin, odun, tezek, bitki kökleri ve kömür dumanı), iç ortam hava kirliliğine maruz kalınması da KOAH'ın risk faktörlerindendir. Hava kirliliği KOAH'ın en önemli nedenlerindendir.
Sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri dikkate almadıklarından, hastalık teşhisi konulduğunda, hastalar akciğer kapasitelerinin önemli kısmını kaybetmiş olabilirler.
KOAH hastalığının belirtileri arasında şunlar bulunur:
- Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı
- Nefes alışverişte gözle görünür şekilde artış ve zorlanma
- Balgamlı öksürük
- Göğüste hırıltı, ilerleyen evrelerde ise dışarıdan duyulur şekilde hırıltılı nefes alıp verme
- Solunum yolu enfeksiyonlarında artış
- Ayak bilekleri ve bacaklarda ödem (şişlik)
- Nefes alışverişte artış
- Cildin mavimsi renk değişikliği (siyanoz)
- Yorgunluk hissinde artış
- Kalp atışlarında düzensizlik
KOAH'ın teşhisinde erken tanı ve müdahale önemlidir. Hastanın şikayetleri değerlendirilir ve solunum fonksiyon testleri ile akciğer filmi gibi tetkiklerden yararlanılır. Tedavinin başarısı gerek hastanın kendine dikkat etmesi gerekse ilaçlarını düzenli kullanmasına bağlıdır. Aksi takdirde hastalık ilerler ve hospitalizasyonlar veya acil başvuruları gibi birçok yan etki gelişebilir. Son yıllarda özellikle KOAH gelişen ilaç kombinasyonları ve tedavi çeşitliliğiyle kontrol altında tutulabilmektedir.
Bireysel bazı basit uygulamaları hayatımıza dahil ederek KOAH'tan korunmak mümkündür:
- Sigara mutlaka bırakılmalı, sigara içilen ortamlardan uzak durulmalı
- Düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılmalı
- Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu saatlerde dışarıya çıkılmamalı
- Stresten uzak durulmalı
- Sağlıklı beslenme programları uygulanmalı